Foto's: RANOX natuuraannemer / Guy Ackermans

Veel grondeigenaren zijn al lange tijd in een strijd verwikkeld met de Aziatische duizendknoop: de schijnbaar onverwoestbare plant, een grote woekeraar. Wat werkt nu écht om deze invasieve exoot voor eens en voor altijd tegen te gaan? RANOX natuuraannemer en Thatchtec sloegen de handen ineen en voerden een succesvolle praktijkproef uit met RootsReset. Hieruit blijkt: in minder dan één jaar kunt u een groeiplaats effectief bestrijden.

Auteurs: Johannes Regelink (RANOX natuuraannemer) en Martine Arts – Etten
Foto's: RANOX natuuraannemer / Guy Ackermans

Dit artikel is aangepast op 13-10-2021

Aziatische duizendknoop verdringt inheemse planten en kan grote schade veroorzaken aan dijken, verhardingen, rioleringen en funderingen. Elk waterschap en elke gemeente ondervindt hier wel hinder van. En u weet ongetwijfeld: wanneer na bestrijding van de Aziatische duizendknoop ook maar het kleinste restje wortel in de bodem blijft zitten, kan de plant weer opkomen.

Grondig en effectief te werk gaan is dus noodzakelijk. Na een praktijkproef kan er een nieuwe effectieve methode aan het lijstje toegevoegd worden, in de vorm van een RootsReset. Een belangrijk onderdeel van deze methode: het granulaat. Dit bestaat uit een specifieke plantaardige mix, is gemakkelijk afbreekbaar en van constante kwaliteit.

De techniek in het kort

De biologische methode elimineert invasieve planten door in de grond een biologisch proces op gang te brengen. Hierbij worden de wortels afgebroken. Dit gebeurt door het plantaardige granulaat in de grond te laten inwerken, samen met afdekking van de grond. Dit stimuleert de groei van al in de grond aanwezige specifieke micro-organismen. Deze scheiden specifieke stoffen uit en onttrekken koolhydraten uit de wortels. Daardoor sterven deze af en wordt de gehele plant gedood. Daarnaast herstelt een behandeling met RootsReset de bovengrondse en ondergrondse biodiversiteit van de bodem. Deze effectieve manier wordt momenteel al op verschillende locaties ingezet, zoals in de gemeenten Amsterdam, Den Haag, Moerdijk en Nijmegen, en de Rotterdamse haven en North Sea Port.

Johannes Regelink, organisatie-ecoloog van RANOX natuuraannemer: “We zetten ons al jaren in voor de bestrijding van invasieve exoten, zoals de Aziatische duizendknoop. In 2019 kwamen we in contact met Thatchtec, de ontwikkelaar van de RootsReset-methode. RootsReset is een afgeleide methode van een andere methode van Thatchtec: Bodem Resetten. Dit wordt al meer dan tien jaar succesvol toegepast in de tuinbouw. We besloten onze kennis en kunde te bundelen en samen te werken, om zo de groeiplaatsen van de Aziatische duizendknoop te bestrijden.”

Bodemreset in drie stappen: praktijkproef

De twee bedrijven startten in 2019 samen een praktijkproef. De locatie: de voormalige vuilstortplaats ‘De Keijenberg’ in Wageningen (in beheer van Provincie Gelderland). Hier groeide veel Aziatische duizendknoop.

De uitvoering van de proef verliep in enkele stappen. Dezelfde werkwijze wordt in grote lijnen nu ook toegepast op andere (toekomstige) locaties.

Stap 1: afmaaien bovengrondse delen en stukfrezen van de wortels

Alle aanwezige bovengrondse Aziatische duizendknoop wordt weggemaaid en afgevoerd. Dit gebeurt vaak met een maaizuigcombinatie. Vervolgens worden de eerste 15 tot 20 centimeter van de wortels stuk gefreesd met een freesmachine.

Met een freesmachine de wortels van bovengrondse delen stuk frezen

Bovengrondse Aziatische duizendknoop wegmaaien

Na het stukfrezen van de wortels: granulaat uitstrooien

Na het stukfrezen van de wortels: granulaat uitstrooien

Stap 2: inspitten van het granulaat

Nadat het granulaat is uitgestrooid, wordt dit op een diepte van 50 centimeter ingespit. Afhankelijk van de situatie en het materieel wordt er een combinatie gebruikt van een frees en een kraan of een diepspitmachine.

3. Inspitten granulaat

Inspitten van het granulaat: op zo’n 50 centimeter diepte.

Stap 3: vochtig maken en afdekken

De locatie wordt voldoende vochtig gemaakt en afgedekt met een specifieke zuurstofdichte folie, voor minstens vier maanden lang.

Foto 4 Na het afdekken kunnen de bacteriën hun gang gaan small

Na het afdekken kunnen de micro-organismen hun gang gaan.

De micro-organismen doen hun werk: de Aziatische duizendknoop sterft af

De afdekking met zuurstofdichte folie houdt de luchtzuurstof buiten. Het zuurstofgehalte daalt binnen een dag tot onder de 1%. Regelink: “Dat bleek ook uit de proef in Wageningen: na een paar dagen was het percentage zuurstof in de bodem gedaald naar 0,3%.”

Het aangebrachte granulaat vormt voeding voor de bodembacteriën (anaerobe micro-organismen) die goed tegen zuurstofloze omstandigheden kunnen. Hierdoor vermeerderen ze zich. Zij onttrekken zuurstof en verbranden koolhydraten uit de wortels. Hierdoor stopt de plantengroei. De wortels verkolen en sterven af.

Resultaten van de praktijkproef

Een jaar na de verwijdering van de folie in Wageningen bleek: op twee van de drie proeflocaties is de Aziatische duizendknoop volledig verdwenen. Grondig afdekken en controle hiervan blijkt van belang te zijn: op de derde proeflocatie scheurde de folie binnen twee maanden, waardoor zuurstof kon doordringen tot de wortels en het afbraakproces stagneerde. Daardoor is de plant hier nu nog in beperkte mate aanwezig.

Grond direct goed voor gebruik

De resultaten uit deze proef laten zien dat het mogelijk is om in minder dan één jaar een groeiplaats van Aziatische duizendknoop effectief te bestrijden. Daarna is de grond direct goed om te gebruiken. Tip: stimuleer de biodiversiteit door inheemse soorten in te zaaien, zoals een kruidenrijk mengsel. Ook zorgt dit voor lichtconcurrentie, in het geval er toch nog een stukje duizendknoop opkomt.

RootsReset en de positieve effecten op het bodemleven

RANOX natuuraannemer onderzocht in de praktijkproef ook de effecten van de reset op het bodemleven. Er zijn bodemmonsters genomen op drie momenten: aan het begin van de proef, direct erna en nog eens een half jaar later. Deze monsters zijn bekeken met DNA-technieken door Datura Molecular Solutions. Direct na de proef bleek dat het bodemleven in de behandelde grond niet significant afweek van de niet-behandelde grond. Na een half jaar bleek de schimmel-bacterieratio in de behandelde grond juist hoger te zijn. Hieruit kunnen we voorzichtig de conclusie trekken dat het bodemleven zich goed heeft aangepast aan de veranderde vegetatie.

Foto 5 Na de behandeling een locatie vrij van Aziatische duizendknoop small

Na de behandeling: locatie vrij van Aziatische duizendknoop.

Maatwerk is geboden: elke locatie vraagt om eigen aanpak

De RootsReset-methode is mogelijk op diverse locaties, zoals op grondbanken en bouwterreinen. Regelink licht toe: “RootsReset is een relatief snelle en goedkope methode om effectief in één groeiseizoen de plant kwijt te zijn. Maar elke locatie is weer anders. Maatwerk is van belang en deze methode is niet overal toepasbaar. Zo moeten er geen obstakels of bomen aanwezig zijn. Vaak passen we een combinatie van methoden toe. Denk bijvoorbeeld aan een behandeling met heet water, of eenmalig intensief de wortels uitsteken of afgraven.

Monitoring en registratie

Een locatie in kaart brengen is van groot belang om de effectiviteit te waarborgen. Regelink: “We registreren elke locatie waar we Aziatische duizendknoop tegenkomen. En na afloop van een behandeling blijven we de locatie monitoren. Zo zien we wat de resultaten zijn en of er eventueel nog een andere methode noodzakelijk is.”

Wilt u meer weten?

Op de website van RANOX natuuraannemer vindt u meer uitleg over deze en andere methoden, in de vorm van korte filmpjes. Ook ziet u hier diverse factsheets.