Het aantal exotische plant- en diersoorten neemt toe, ook in het beheergebied van Delfland. De waterschappen komen zodoende steeds vaker in aanraking met uitheemse soorten. Februari 2020 stelde het algemeen bestuur van Delfland de Beleidsnota Exoten vast.

Uitheemse soorten

Een exoot die in een nieuw gebied voet aan grond kan houden, marginaal of massaal, heeft een invloed in dat gebied. Naarmate populaties een grotere omvang hebben kan de impact op de omgeving groter worden. Dat kan gaan van lokale verdringing van bepaalde inheemse soorten en incidentele overlast voor mensen, tot zware ecologische verstoring en grote schade aan menselijke bedrijvigheid. Maar er kan ook een situatie van commerciële benutting of publieke waardering ontstaan. Hoe wordt gedacht over introductie van exoten is dus geen uitgemaakte zaak. Om voor Delfland duidelijkheid te krijgen wat het standpunt is ten aanzien van exoten en om inzichtelijk te maken op welke vlakken Delfland actie onderneemt, is de Beleidsnota Exoten opgesteld.

Waterbeheer

In de eerste plaats ligt het vormen van beleid en organiseren van een aanpak tegen exoten op nationaal en hoger niveau. Daar liggen de voornaamste logische kansen om preventief te handelen: via handelsbeleid kan binnenkomst van exoten worden voorkomen, via douane-controle kan dit in de praktijk worden gebracht. Ook zorgt een beleid op hoog niveau voor eenduidige actie: wanneer lokale partijen onderling verschillend beleid voeren, kunnen eigen acties teniet worden gedaan door inactiviteit of tegengesteld beleid van de buren. Op dat (inter)nationaal niveau wordt momenteel beleid gevormd, in de vorm van de Europese exotenverordening en de landelijke implementatie daarvan in de Wet Natuurbescherming.
Daarbuiten is beleid op gebiedsniveau zinvol voor de keuzes voor beheer. Door Delfland is er voor gekozen om de focus sterk te leggen op het raakvlak van exotische soorten en de water-schapstaken: schoon en voldoende water, veilige dijken en het voeren van goed beheer op de waterschaps-eigendommen.

Strategie

Het beleid bevat een aantal algemene regels. Zo zet Delfland geen exoten uit, en geeft ook geen toestemming aan derden om dit in Delflandse wateren te doen. Op deze manier is er één principiële houding. Er wordt actief opgetreden wanneer overlast door exoten wordt ondervonden bij het behalen van doelstellingen en het uitvoeren van taken voor het waterbeheer. Ook wordt opgetreden wanneer belangen van derden worden geschaad door exoten aanwezig op of in eigendommen van Delfland.
Dan vindt maatwerk per soort(groep) plaats. Er worden keuzes gemaakt, op basis van een beslisboom, en die worden vastgelegd in een protocol. Hierin wordt de exoot en zijn impact gespiegeld aan de waterschapsdoelen en mogelijke aanpak, om zo een strategie te bepalen. De verschillende strategieën die gebruikt kunnen worden zijn preventie, bestrijding, beheersing en acceptatie. Belangrijk aspect in de keuzes is afstemming. Landelijke richtlijnen worden zoveel mogelijk gevolgd, en waar nodig wordt afgestemd met andere waterschappen.

Voor een aantal specifieke soortgroepen is ook een beleidsstandpunt vastgesteld. Zo worden Aziatische duizendknopen reactief beheert daar waar de waterschapstaken en -eigendommen geraakt worden. Amerikaanse rivierkreeften worden voorlopig geaccepteerd maar Delfland werkt wel aan het onderzoeken en uitwerken van handelingsperspectieven.
Vondsten van nieuwe exoten worden bij de juiste instanties gemeld, en het publiek wordt ge-informeerd over de meest voorkomende exoten.De beleidsnota gaat uitsluitend over exoten. Inheemse soorten die soms als plaag ervaren worden, zijn buiten beschouwing gelaten omdat deze een andere aanpak behoeven.

Beslisboom strategiebepaling exoten

Waar dit beleid toe moet leiden

Met het opstellen van dit beleid wil Delfland duidelijk krijgen welke rol het speelt in de omgang met exoten. Hiermee wordt exotenproblematiek zeker niet voorkomen. Daar waar op een zinvolle manier door een waterbeheerder kan worden ingegrepen, wordt op deze manier wel een zo effectief mogelijke bijdrage geleverd. Door aan de voorkant al de lijnen te schetsen voor nieuw te verwachten exoten, kan sneller worden ingespeeld op introducties waar vaak juist in de beginsituatie nog het meest aan gedaan kan worden. Door een eenduidig standpunt over de omgang met exoten is het voor inwoners inzichtelijk hoe Delfland hiermee omgaat, en wat van Delfland verwacht kan worden. Voor exoten waar door andere belangenhouders positieve kanten worden ervaren, hoeft niet telkens een nieuwe discussie gestart te worden, want er is nu een eenduidig standpunt. Zodoende schept deze exotennota veel duidelijkheid waar die voorheen ontbrak.

Tekst: Ernst Raaphorst, Hoogheemraadschap van Delfland

Verschenen in de nieuwsbrief plaagsoorten juni 2020